“Ik voel me gekwetst”, “Dat kan je niet zeggen”, of “Ik vind het respectloos”. Het zijn veelgehoorde reacties van mensen die iets niet willen horen. Het lijkt ook wel kloppend bij een maatschappij die verhard. Moeten we met elkaar afspreken wat nog wel en wat niet meer gezegd mag worden? Rowan Atkinson heeft een belangrijke boodschap over de vrijheid van meningsuiting en over het juist verhogen van het volume van stemmen die we misschien niet willen horen opdat we wennen en eelt creëren. Maar waarom zouden we dat überhaupt willen? Kunnen we niet beter de spanning ontluchten?
Ik herken het ook bij mezelf dat ik sommige geluiden probeer te onderdrukken, omdat ze zó tegen mijn normen en waarden ingaan. “Laat ‘m z’n kop houden”, denk ik dan en zet dan al mijn invloedcompetenties in om de ander te laten stoppen (of klik simpelweg weg). Ik doe dat uiteraard op een zeer professionele nette manier. Hoe hoger opgeleid, hoe subtieler de ander de mond wordt gesnoerd. Een slimme professional zal altijd zeggen dat hij open en geïnteresseerd is in de ander, maar dat voor een andere richting gekozen is. “Goh, interessant…”, en door…
De meeste mensen houden diep van binnen van gelijkgestemden en mijden interpersoonlijke spanning. Wel zo comfortabel. Zo zorgen we er voor dat er geen pijnlijke situaties ontstaan met argumenten als "ik voel me niet veilig". Daarmee wordt vergeten dat het ook niet veilig is voor de ander, die durfde af te wijken. Veiligheid is subjectief en niet te claimen. Mijn ervaring met het faciliteren van groepen is niet anders: groepen hebben de neiging om minderheden het zwijgen op te leggen. Het enge eraan vind ik dat het veelal onbewust gebeurt. Zo gaan die dingen.
‘Er is een klachtenformulier. Bent u daar bekend mee?’ beëindigt De Keijzer [revalidatiearts] met een serieus gezicht het overleg. (uit Hoofdstuk, Slump, Futuro Uitgevers)
Het moet de competentie van de professional zijn om de interpersoonlijke spanning vast te houden, het volume hoger te zetten en zich niet te verschuilen achter procedures. Het is in deze spanning dat interessante nieuwe inzichten zich kunnen ontwikkelen. Ik weet het, dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Bijna niemand houdt echt van dit soort interpersoonlijke spanningen. We willen leuke dingen doen. Maar we hebben onze irritante verschillen nodig om verder te ontwikkelen als mens en maatschappij.
Tip: Zoek de spanning op, voer een spannend gesprek, en wees geen ventieldopje.