Enige maanden geleden dronk ik een koffie met een echtpaar dat teleurstellend veel in mijn autobiografische roman Hoofdstuk herkende: Een pittig herseninfarct maar nog wel wat willen maken van je leven, maar ook vooral dezelfde worsteling met het revalidatiesysteem. Dezelfde professionele afwijzingen, hetzelfde gevoel gek te zijn geworden, dezelfde eenzaamheid, et cetera. Zij noemden hun revalidatiecentrum ‘De Wasstraat’ waar ik het ‘De Molenwiek’ noemde. Hetzelfde systeem. Het lezen van het boek gaf hen – tot zekere hoogte – rust in herkenning. Ik werd er zelf onrustig van. Hoe komt het dat een systeem dat weet dat er dingen niet goed gaan dezelfde fouten blijft maken? Maar vooral: Hoe kunnen mensen zo’n blinde vlek hebben? Wat kunnen we van mensen verwachten?
Foto: maker onbekend (bedankt)
In actie
Ik besloot een laatste poging te wagen en maakte ditmaal een afspraak met de cliëntenraad. Zij dachten dat ik kwam klagen over het eten, waren zeer trots op het centrum, zagen mijn verhaal als een incident, en …<een verhaal kort>… ik ontving een mailtje met daarin als kernzin:
“En als het echt hoog blijf zitten dan is het advies om een officiële klacht in te dienen, zoals we ook tijdens het gesprek aangaven.” (quote uit een mail van de voorzitter van de cliëntenraad van De Molenwiek (fictieve naam))
De meeste mensen gedogen
Ik heb erover nagedacht. Hoe verander je een systeem? Moet je gebruik maken van de eigen formele procedures? Kan je iets verwachten van mensen binnen systemen? Ik maak me namelijk zorgen over de Zorg, maar ook over andere lastige systeemproblemen zoals 'het milieu' en 'polarisatie'. Dus wie gaat wat doen?
Ik ben - om mezelf in de spiegel aan te kunnen kijken - in actie gekomen. Ik ben met professionals in gesprek gegaan. Daar zit mijn hoop. Maar eerlijk is eerlijk: Misschien ben ik een softie en durfde ik de werkelijke confrontatie met het systeem niet aan te gaan.
Het waren mooie gesprekken met weinig impact. Bewustwording is iets moois, maar gedragsverandering is a bitch. Mijn conclusie is dat "de meeste mensen gedogen" (om mijn naamgenoot Rutger Bregman creatief te parafraseren). Wellicht maak ik een naïeve inschattingsfout en moet je een systeem toch bespelen met de eigen tools. En zijn daar dappere mensen voor nodig die het verschil maken.
Een verhaal in een context
Lees in Hoofdstuk over individuen die het verschil maken, en mijmer over wat jij zou doen als patiënt, als vriend, als professional, als...